010 surah
ھي سورة مَکِّیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 109 آيتون ۽ 11 رڪوع آھن
قرآن مجيد
مُترجم: عبدالسلام ڀُٽو
الۗرٰ ۣ تِلْكَ اٰيٰتُ الْكِتٰبِ الْحَكِيْمِ 1
الف ــــ لام ــــ را، هي حڪمت واري ڪتاب جون آيتون آهن (جيڪي توهان ڏانھن نازل ڪيون وڃن ٿيون)
— عبدالسلام ڀُٽواَكَانَ لِلنَّاسِ عَجَبًا اَنْ اَوْحَيْنَآ اِلٰى رَجُلٍ مِّنْھُمْ اَنْ اَنْذِرِ النَّاسَ وَبَشِّرِ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اَنَّ لَھُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ ڼ قَالَ الْكٰفِرُوْنَ اِنَّ ھٰذَا لَسٰحِرٌ مُّبِيْنٌ 2
ڇا (انهن) ماڻهن کي ان ڳالهه تي تعجب وٺي ويو آهي ته اسان انهن مان ئي هڪ ماڻهوءَ تي وحي موڪلي آهي ته جيئن اِنهن (وحي جو انڪار ڪندڙن) کي ڊيڄاري ۽ ايمان آڻيندڙن کي خوشخبري ٻڌائي ته سچائي کي قبول ڪرڻ جو سندن پالڻھار وٽ وڏو درجو آهي (پر ان حقيقت کي سمجهڻ بجاءِ) ڪافرن چيو ته هي پڌرو جادوگر آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّ رَبَّكُمُ اللّٰهُ الَّذِيْ خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضَ فِيْ سِتَّةِ اَيَّامٍ ثُـمَّ اسْتَوٰى عَلَي الْعَرْشِ يُدَبِّرُ الْاَمْرَ ۭ مَا مِنْ شَفِيْعٍ اِلَّا مِنْۢ بَعْدِ اِذْنِهٖ ۭ ذٰلِكُمُ اللّٰهُ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوْهُ ۭ اَفَلَا تَذَكَّرُوْنَ 3
(اي انسانو!) بيشڪ توهان سڀني جو رب اهو ئي الله تعالى آهي، جنھن آسمانن ۽ زمين کي ڇهن ڏينھن ۾ پيدا ڪيو، پوءِ هو معاملات جو انتظام سنڀاليندي پنھنجي عرش تي جلوهه افروز ٿيو (جو ڪير به ان جي نگھباني کي ظاهري طرح نٿو ڏسي سگهي) ۽ ان جي اجازت کان سواءِ ڪير به ان جي آڏو سفارش نٿو ڪري سگهي، اهوئي توهان سڀني جو پالڻھار آهي، ان جي ئي بندگي ڪريو،ڇا ان جي باوجود به توهان سمجهڻ جي (ڪوشش) نه ڪندا؟
— عبدالسلام ڀُٽواِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيْعًا ۭ وَعْدَ اللّٰهِ حَقًّا ۭ اِنَّهٗ يَبْدَؤُا الْـخَلْقَ ثُـمَّ يُعِيْدُهٗ لِيَجْزِيَ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَـمِلُوا الصّٰلِحٰتِ بِالْقِسْطِ ۭ وَالَّذِيْنَ كَفَرُوْا لَھُمْ شَرَابٌ مِّنْ حَمِيْمٍ وَّعَذَابٌ اَلِيْمٌۢ بِـمَا كَانُوْا يَكْفُرُوْنَ 4
توهان سڀني کي (هڪ ڏينهن) ان ڏانھن ئي واپس موٽڻو آهي، الله تعالى جو وعدو سچو آهي، بيشڪ هو نئين سِر پيدا ڪندو آهي، وري (مرڻ کان پوءِ) ٻيھر پيدا ڪندو ته جيئن ايمان آڻڻ وارن کي انصاف سان نيڪ عملن جو بدلو ڏئي ۽ جن ڪفر ڪيو، تن لاءِ پيئڻ جو ٽهڪندڙ پاڻي آهي ۽ انهن لاءِ تڪليف وارو عذاب آهي، ڇوته هو حق جو انڪار ڪندا هئا.
— عبدالسلام ڀُٽوھُوَ الَّذِيْ جَعَلَ الشَّمْسَ ضِيَاۗءً وَّالْقَمَرَ نُوْرًا وَّقَدَّرَهٗ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُوْا عَدَدَ السِّـنِيْنَ وَالْحِسَابَ ۭ مَا خَلَقَ اللّٰهُ ذٰلِكَ اِلَّا بِالْـحَقِّ ۚ يُفَصِّلُ الْاٰيٰتِ لِقَوْمٍ يَّعْلَمُوْنَ 5
(الله تعالى جي ذات) اها آهي، جنھن سج کي روشن بنايو ۽ چنڊ کي چمڪدار ڪيو ۽ چنڊ (جا وڌجڻ ۽ گهٽجڻ) جا مرحلا مقرر ڪيا، ته جيئن توهان سالن جو ڳاڻيٽو ۽ تاريخن جو حساب رکي سگهو. الله تعالى ھي سڀ ڪجهه هڪ مقصد لاءِ بنايو آهي. هو علم وارن لاءِ پنهنجون نشانيون کولي بيان ڪري ٿو.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّ فِي اخْتِلَافِ الَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا خَلَقَ اللّٰهُ فِي السَّمٰوٰتِ وَالْاَرْضِ لَاٰيٰتٍ لِّقَوْمٍ يَّتَّقُوْنَ 6
بيشڪ رات ۽ڏينھن جي ڦير گهير (۽ هڪ ٻئي پٺيان اچڻ ۽ ننڍي وڏي ٿيڻ) ۾، ۽ الله تعالى آسمانن ۽ زمين ۾ جيڪي به شيون پيدا ڪيون آهن تن ۾ پرهيزگار ماڻهن لاءِ وڏيون نشانيون موجود آهن.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّ الَّذِيْنَ لَا يَرْجُوْنَ لِقَاۗءَنَا وَرَضُوْا بِالْـحَيٰوةِ الدُّنْيَا وَاطْمَاَنُّوْا بِهَا وَالَّذِيْنَ ھُمْ عَنْ اٰيٰتِنَا غٰفِلُوْنَ 7ۙ
بيشڪ جيڪي ماڻهو (حساب ڪتاب لاءِ) اسان جي سامھون پيش ٿيڻ کي ناممڪن سمجهن ٿا سي دنيا جي زندگي تي راضي ۽ مطمئن ٿي ويا آهن ۽ اهڙا ئي ماڻهو اسان جي نشانين کان غافل ٿيا ويٺا آهن.
— عبدالسلام ڀُٽواُولٰۗىِٕكَ مَاْوٰىھُمُ النَّارُ بِـمَا كَانُوْا يَكْسِبُوْنَ 8
انهن سڀني جي جاءِ سندن عملن جي ڪري جھنم آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّ الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَعَـمِلُوا الصّٰلِحٰتِ يَهْدِيْهِمْ رَبُّھُمْ بِاِيْـمَانِهِمْ ۚ تَـجْرِيْ مِنْ تَـحْتِهِمُ الْاَنْهٰرُ فِيْ جَنّٰتِ النَّعِيْمِ 9
باقي رهيا اهي ماڻهو جن ايمان آندو ۽ نيڪ ڪم ڪيا، تن کي سندن پالڻھار سندن ئي ايمان جي ڪري سڌي رستي تي هلائيندو ۽ هو نعمتن وارن باغن ۾ داخل ٿيندا جن جي هيٺان (مختلف قسم جون) نهرون وهنديون.
— عبدالسلام ڀُٽودَعْوٰىھُمْ فِيْهَا سُـبْحٰنَكَ اللّٰهُمَّ وَتَحِيَّتُھُمْ فِيْهَا سَلٰمٌ ۚ وَاٰخِرُ دَعْوٰىھُمْ اَنِ الْـحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعٰلَمِيْنَ ۧ١0
اُنهن باغن ۾ (داخل ٿيڻ کان پوءِ) سندن زبان تي ورد هوندو ته، يا الله! تون ئي پاڪ آهين ۽ هو پنھنجي جنتي ساٿين کي ملڻ وقت سلام ڪندا ۽ موڪلائڻ وقت به سندن اهو ئي ورد هوندو ته، سڀ تعريفون الله تعالى جي لاءِ ئي آهن، جيڪو سڀني جھانن جو پالڻھار آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَلَوْ يُعَجِّلُ اللّٰهُ لِلنَّاسِ الشَّرَّ اسْتِعْجَالَھُمْ بِالْخَيْرِ لَقُضِيَ اِلَيْهِمْ اَجَلُھُمْ ۭ فَنَذَرُ الَّذِيْنَ لَا يَرْجُوْنَ لِقَاۗءَنَا فِيْ طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُوْنَ 11
(هي مڪي جا ماڻهو عذاب جي گهر ڪن ٿا) جيڪڏهن الله تعالى ماڻهن کي (سندن خراب عملن جي ڪري) جلدي عذاب ڏيڻ جو معاملو ڪري ها، جيئن هو ڀلائي گهرڻ ۾ جلدي ڪن ٿا ته انهن جو وقت (۽ عمر) گهڻو اڳ ختم ٿي چڪو هجي ها، اسان اهڙن ماڻهن کي جيڪي اسان جي آڏو (حساب ڪتاب لاءِ) پيش ٿيڻ کي ناممڪن سمجهن ٿا، ڇڏي ڏنو آهي ته جيئن هو پنھنجي سرڪشيءَ ۾ ٿاٻا کائيندا وتن.
— عبدالسلام ڀُٽووَاِذَا مَسَّ الْاِنْسَانَ الضُّرُّ دَعَانَا لِجَنْۢبِهٖٓ اَوْ قَاعِدًا اَوْ قَاۗىِٕمًا ۚ فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُ ضُرَّهٗ مَرَّ كَاَنْ لَّمْ يَدْعُنَآ اِلٰى ضُرٍّ مَّسَّهٗ ۭ كَذٰلِكَ زُيِّنَ لِلْمُسْرِفِيْنَ مَا كَانُوْا يَعْمَلُوْنَ 12
انسان کي جڏهن ڪا تڪليف پھچي ٿي ته ھو سمهندي، اٿندي ۽ ويهندي اسان کي ئي سڏيندو رهي ٿو، پوءِ جڏهن اسان کانئس تڪليف ٽاري ڇڏيون ٿا ته هو اهڙو ته چلتو ٿي ويندو آهي، ڄڻ هن اسان کي تڪليف دوران ڪڏهن سڏيو ئي ڪو نه هو، حد کان لنگهندڙ ماڻهو جيڪا موٽ ڏين ٿا، تنھن کي چڱو ڪري ڏيکاريو ويو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَلَقَدْ اَهْلَكْنَا الْقُرُوْنَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَمَّا ظَلَمُوْا ۙ وَجَاۗءَتْھُمْ رُسُلُھُمْ بِالْبَيِّنٰتِ وَمَا كَانُوْا لِيُؤْمِنُوْا ۭ كَذٰلِكَ نَجْزِي الْقَوْمَ الْمُجْرِمِيْنَ 13
۽ بيشڪ اسان توهان کان اڳ ۾ گذريل قومن کي هلاڪ ڪيو، جڏهن انهن ظلم ڪيو ۽ انهن جا رسول سڳورا وٽن چٽيون نشانيون کڻي آيا هئا پر انهن ايمان ئي نه آندو، اسان اهڙي طرح ئي ڏوهاري قوم کي بدلو ڏيندا آهيون.
— عبدالسلام ڀُٽوثُـمَّ جَعَلْنٰكُمْ خَلٰۗىِٕفَ فِي الْاَرْضِ مِنْۢ بَعْدِهِمْ لِنَنْظُرَ كَيْفَ تَعْمَلُوْنَ 14
انهن کان پوءِ اسان توهان کي زمين ۾ جانشين بنايو آهي ته جيئن ڏسون ته توهان ڪھڙا عمل ڪريو ٿا؟
— عبدالسلام ڀُٽووَاِذَا تُتْلٰى عَلَيْهِمْ اٰيَاتُنَا بَيِّنٰتٍ ۙ قَالَ الَّذِيْنَ لَا يَرْجُوْنَ لِقَاۗءَنَا ائْتِ بِقُرْاٰنٍ غَيْرِ ھٰذَآ اَوْ بَدِّلْهُ ۭ قُلْ مَا يَكُوْنُ لِيْٓ اَنْ اُبَدِّلَهٗ مِنْ تِلْقَاۗئِ نَفْسِيْ ۚ اِنْ اَتَّبِعُ اِلَّا مَا يُوْحٰٓى اِلَيَّ ۚ اِنِّىْٓ اَخَافُ اِنْ عَصَيْتُ رَبِّيْ عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيْمٍ 15
۽ جڏهن کين اسان جون چِٽيون آيتون پڙهي ٻڌايون وڃن ٿيون ته هي ماڻهو اسان جي آڏو حساب ڪتاب لاءِ پيش ٿيڻ کي ناممڪن سمجهن ٿا، چون ٿا ته هن قرآن جي بجاءِ ٻيو ڪو قرآن پيش ڪر يا هن ۾ (ٿوري) ڦيرڦار ڪر. (اي نبي ﷺ!) کين ٻڌائي ڇڏ (ته هي الله تعالى جو پاڪ ڪلام آهي) مان هن ۾ پنھنجي طرفان ڪنھن به قسم جي تبديلي بلڪل نٿو ڪري سگهان، مان ته رڳو اُن وحيءَ جي پيروي ڪريان ٿو جيڪا مون ڏانھن موڪلي وڃي ٿي. جيڪڏهن مون پنھنجي رب جي نافرماني ڪئي ته مان قيامت جي عذاب کان ڊڄان ٿو.
— عبدالسلام ڀُٽوقُلْ لَّوْ شَاۗءَ اللّٰهُ مَا تَلَوْتُهٗ عَلَيْكُمْ وَلَآ اَدْرٰىكُمْ بِهٖ ڮ فَقَدْ لَبِثْتُ فِيْكُمْ عُمُرًا مِّنْ قَبْلِهٖ ۭ اَفَلَا تَعْقِلُوْنَ 16
۽ (کين اهو به) چؤ ته جيڪڏهن الله تعالى چاهي ها ته مان توهان کي هي قرآن نه پڙهي ٻڌايان ها ۽ نه الله تعالى ئي توهان کي ان جي ڪا خبر ڏئي ها. ان وحي کان اڳ مان پوري عمر توهان سان گڏ ته گذاري آهي ( مون اڳ ۾ ڪڏهن ڪا اهڙي ڳالهه ڪئي آهي) پوءِ توهان عقل کان ڪم ڇو نٿا وٺو؟
— عبدالسلام ڀُٽوفَـمَنْ اَظْلَمُ مِـمَّنِ افْتَرٰي عَلَي اللّٰهِ كَذِبًا اَوْ كَذَّبَ بِاٰيٰتِهٖ ۭ اِنَّهٗ لَا يُفْلِحُ الْمُجْرِمُوْنَ 17
ان کان پوءِ وڏو ظالم ٻيو ڪير هوندو؟ جيڪو الله تعالى تي ڪوڙ هڻي يا ان جي آيتن کي ڪوڙو ڀانئين. بيشڪ اهڙا ڏوهاري (ڪڏهن به) ڪامياب نه ٿيندا.
— عبدالسلام ڀُٽووَيَعْبُدُوْنَ مِنْ دُوْنِ اللّٰهِ مَا لَا يَضُرُّھُمْ وَلَا يَنْفَعُھُمْ وَيَقُوْلُوْنَ هٰٓؤُلَاۗءِ شُفَعَاۗؤُنَا عِنْدَاللّٰهِ ۭ قُلْ اَتُنَبِّـــــُٔوْنَ اللّٰهَ بِـمَا لَا يَعْلَمُ فِي السَّمٰوٰتِ وَلَا فِي الْاَرْضِ ۭ سُـبْحٰنَهٗ وَتَعٰلٰى عَـمَّا يُشْرِكُوْنَ 18
هو الله تعالى کي ڇڏي، اهڙن جي پوڄا ڪن ٿا جيڪي کين نه ته نقصان پھچائي سگهن ٿا ۽ نه ئي فائدو ۽ وري چون ٿا ته الله تعالى جي درٻار ۾ ھو اسان جي سفارش ڪندڙ آهن (اي نبي ﷺ) کين چؤ ته ڇا توهان الله تعالى کي اهڙي شيءِ ٻڌايو ٿا، جيڪا آسمانن ۽ زمين ۾ کيس معلوم ئي نه آهي، الله تعالى جي ذات پاڪ آهي ۽ جن کي توهان شريڪ ڪريو ٿا، هو انهن کان گهڻو مٿانھون آهي.
— عبدالسلام ڀُٽووَمَا كَانَ النَّاسُ اِلَّآ اُمَّةً وَّاحِدَةً فَاخْتَلَفُوْا ۭ وَلَوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَّبِّكَ لَقُضِيَ بَيْنَھُمْ فِيْـمَا فِيْهِ يَخْتَلِفُوْنَ 19
(حقيقت هيءَ آهي ته) شروع ۾ سڀ انسان هڪ ئي طريقي تي هئا بعد ۾ انهن مختلف طريقا ٺاهيا (اي نبي ﷺ!) جيڪڏهن تنھنجي پالڻھار جي طرفان اڳ ۾ (مھلت وارو) معاملو مقرر ٿيل نه هجي ها ته انهن جي وچ ۾، ضرور اختلافي ڳالهين جي باري ۾ فوراً فيصلو ڪيو وڃي ها.
— عبدالسلام ڀُٽووَيَقُوْلُوْنَ لَوْلَآ اُنْزِلَ عَلَيْهِ اٰيَةٌ مِّنْ رَّبِّهٖ ۚ فَقُلْ اِنَّـمَا الْغَيْبُ لِلّٰهِ فَانْتَظِرُوْا ۚ اِنِّىْ مَعَكُمْ مِّنَ الْمُنْتَظِرِيْنَ ۧ20
هي ماڻهو اهو به چون ٿا ته هن (نبي سڳوري) تي پنھنجي پالڻھار جي طرف کان ڪا نشاني يا معجزو ڇو نٿو نازل ڪيو وڃي؟ (اي نبي ﷺ!) کين چؤ ته (هي غيب جا معاملا آهن ۽) بيشڪ غيب جو علم ته رڳو الله تعالى کي ئي آهي. بس! توهان انتظار ڪريو، مان به توهان سان گڏ انتظار ڪريان ٿو.
— عبدالسلام ڀُٽو